Hervorming van accijnzen en btw: is de consument nu winnaar of verliezer?

Veranderingen op de gas- en elektriciteitsfacturen: btw naar 6% en de invoering van bijzondere accijnzen. 

1. Context

Als gevolg van de prijzencrisis die we in 2021-2022 hebben meegemaakt, heeft de federale overheid besloten bepaalde elementen van de gas- en elektriciteitsrekening te wijzigen om het factuurbedrag voor huishoudens te verlagen. Dit is met name het geval voor het btw-tarief dat vanaf maart en april 2022 voor respectievelijk elektriciteit en gas is gestegen van 21 % naar 6%. Aanvankelijk gepland als een tijdelijke maatregel, werd deze maatregel vervolgens door de federale overheid permanent gemaakt.

Om het daaruit voortvloeiende financiële verlies te compenseren, was het echter de bedoeling de federale opcentiemen om te zetten in speciale accijnzen. Volgens de federale minister van Energie zou deze hervorming de rekening verhogen, maar minder vergeleken met een teruggave van BTW aan 21%.

Vóór 1^e In januari 2022 waren er vier federale bijdragen en toeslagen op de gas- en elektriciteitsrekening. Sinds 1^e In januari 2022 werden ze omgezet in een speciale verlaagde accijns (en onderworpen aan BTW). Eerste nachtvorst van januari 2022 tot 1 januari^e April 2023 vanwege de energiecrisis zijn deze accijnzen per 1 april in werking getreden^e Juli 2023 naar bedragen geregistreerd in de wet van 19 maart 2023 tot hervorming van de belasting op energierekeningen. In deze wet werden echter overgangsbedragen voorzien voor de periode van 1 april tot 1 juli 2023.

Er is echter voorzien in een beveiligingsmechanisme voor het geval de waarden van de noteringen op de gas- en elektriciteitsbeurzen een niveau bereiken dat als te hoog wordt beschouwd. Het maximale accijnstarief geldt namelijk wanneer de prijzen op de energiebeurzen minder dan 100 euro per MWh voor gas (TTF101) en minder dan 250 euro per MWh voor elektriciteit (Endex101) bedragen.

Als de marktprijzen deze niveaus overschrijden, zullen de accijnzen op een deel van de consumptie dalen. Dit komt overeen met 3.000 kilowattuur (kWh) voor elektriciteit en 12.000 kWh voor aardgas. Omgekeerd zullen voor aardgas de accijnzen voor dit verbruikssegment stijgen wanneer de marktprijzen een volledig kwartaal stijgen tot minder dan 45 euro per MWh. Klanten die van een sociaal tarief genieten, krijgen vanaf 1 juli 2023 ook een accijns aangerekend, maar zonder toepassing van verbruiksschijven.

Vanaf 1^e Juli 2023 bedraagt het tarief dat nu geldt 47,48 euro (excl. BTW) per MWh voor elektriciteit en 8,23 euro (excl. BTW) per MWh voor aardgas. Voor gebruikers die genieten van het sociaal tarief geldt de bijzondere accijns tegen een lager gedifferentieerd tarief van € 23,62/MWh (excl. BTW) voor elektriciteit en € 2,77/MWh (excl. BTW) voor gas.

2. Berekening van factuurvergelijking met het oude systeem

Om te bepalen welk van de twee systemen het minst duur is voor gebruikers, hebben we een vergelijking uitgevoerd. Hiervoor hebben we de jaarlijkse gas- en elektriciteitsrekening geschat van een huishouden met een gemiddeld verbruik (2036 kWh elektriciteit en 12728 kWh gas) met het nieuwe systeem (dus met de speciale accijns en BTW van 6%) die we vergeleken met een simulatie met het oude systeem (BTW 21% + toeslagen en federale bijdragen). Met behulp van de prijzen toegepast in juli 2023 berekenden we het verschil tussen een simulatie uitgevoerd met onze simulator in juli 2023 (BTW 6% + bijzondere accijnzen) en een simulatie tegen de huidige prijs maar in de simulator van september 2021 (BTW 21% + toeslagen en bijdragen federaal). Onze simulaties omvatten alle componenten van de factuur, dat wil zeggen gemak, transport- en distributietarieven, belastingen en BTW.

2.1. Elektriciteit

Deze prijssimulatie voerden wij uit met het goedkoopste contract aangeboden door de leveranciers in juli 2023:

• Prijs vanaf 23/07 = 14,386 c€/kWh met BTW bij 6% (Simulator 23/07), wat 16,42 is met BTW bij 21 % (Simulator 21/09).

De jaarafrekening bedraagt bij het huidige systeem (simulator 23/07) 720 euro, terwijl bij het oude systeem (simulator 2021) de jaarafrekening 732 euro bedraagt. Dus bij de prijs per kWh van juli 2023 zou de rekening met het oude systeem duurder zijn geweest.

Aan de andere kant, als we de oefening herhalen met een lagere prijs per kWh, bijvoorbeeld 10 c€/kWh Exclusief BTW zijn de resultaten anders.    

De jaarlijkse factuur vertegenwoordigt 643 euro met het huidige systeem (simulator 23/07), vergeleken met 644 euro met het oude systeem (simulator 09/2021), of 1 extra euro. We stellen dus vast dat bij een prijs van 10 c€/kWh het jaarbedrag van de factuur identiek is bij de twee systemen. Met een prijs van € 10/kWh bereiken we dan een omslagpunt waarbij het ene of het andere systeem wordt bevoordeeld. Beneden deze drempel is het oude systeem interessanter omdat het een goedkopere factuur genereert, boven deze drempel is het nieuwe systeem interessanter.

2.2. Gas

Deze oefening hebben we ook uitgevoerd voor gas met de goedkoopste contractprijs in juli 2023:

• Prijs vanaf 23/07 = 4,504 c€/kWh met BTW bij 6% (hier geschreven op 23/07), wat 5,142 is met BTW bij 21 % (hier geschreven op 21/09).

Bij een verbruik van 12.728 kWh met de prijzen van juli 2023 bedraagt de jaarfactuur met het huidige systeem (simulator 23/07) jaarlijks 959 euro, terwijl bij het oude systeem (simulator 21/09) de jaarfactuur 968 euro per jaar bedraagt, of 9 euro meer.

Als we de oefening herhalen met een prijs van 3 c€/kWh Excl. BTW, bij een verbruik van 12.728 kWh bedraagt de jaarfactuur 791 euro met het huidige systeem (simulator 23/07), terwijl met het oude systeem (simulator 21/09) de jaarfactuur 782 euro bedraagt, of 9 euro. minder.

Conclusie

Voor zowel elektriciteit als gas stellen we dus vast dat het nieuwe systeem financieel aantrekkelijker is voor de gebruiker met een hoge prijs per kWh, terwijl de prijs daarentegen in de buurt komt van 4,5 cent per kWh voor gas en rond de 20 cent per kWh voor elektriciteit. het oude systeem is interessanter. Hoe meer de prijs van deze niveaus daalt, hoe aantrekkelijker het oude systeem wordt.