Door Nicolas Per
Een essentiële regeling voor kwetsbare huishoudens
Het sociale tarief voor gas en elektriciteit is opgezet om de energierekening van de meest kwetsbare huishoudens te verlagen om hen te beschermen tegen plotselinge prijsstijgingen. Door deze kosten te verlichten, wil het de effectieve toegang tot een fundamenteel recht garanderen: het recht op energie. Op deze manier werkt het mechanisme als een schild tegen prijsvolatiliteit.
Een duidelijke stijging over een jaar
Sociale tarieven bevatten dezelfde componenten als die in de facturen van commerciële contracten, ook al zijn bepaalde belastingen uitgesloten
| Elektriciteit in €cent per kWh | Gas in €cent per kWh | |
| april 24 – juni 24 | 18,183 | 4,331 |
| juli 24 – september 24 | 17,203 | 4,457 |
| oktober 24 – december 24 | 18,923 | 5,126 |
| januari 25 – maart 25 | 20,815 | 5,894 |
| april 25 – juni 25 | 22,538 | 6,19 |
| variatie in de periode04/2024-06/2025 | + 24 % | + 42.9 % |
Tussen het tweede kwartaal van 2024 en het tweede kwartaal van 2025 is het sociale tarief aanzienlijk gestegen. Voor elektriciteit steeg het van 18,2 c€/kWh naar 22,5 c€/kWh, een stijging van 24%. Voor gas is de stijging nog markanter: van 4,3 c€/kWh naar 6,19 c€/kWh, een stijging van 42,9%.
Deze stijging is echter gedeeltelijk binnen de perken gehouden dankzij het aftoppingsmechanisme dat de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) heeft toegepast in het laatste kwartaal van 2024 en de eerste twee kwartalen van 2025. Zonder deze interventie zouden de stijgingen nog groter zijn geweest.
Vergelijking met commerciële tarieven
Om de doeltreffendheid van het sociaal tarief volledig te kunnen beoordelen, moet het vergeleken worden met de marktprijzen. De commerciële tarieven zijn meer gestegen dan het sociale tarief, maar er zijn verschillen tussen contracten met een vaste prijs en contracten met een variabele prijs. Zelfs binnen deze categorieën blijven de verschillen aanzienlijk.
Zoals uit de grafiek blijkt, bleef voor elektriciteit het sociaal tarief gedurende de hele onderzochte periode aanzienlijk lager dan de prijzen van commerciële contracten. Het verschil met contracten met een vaste prijs bleef stabiel en bedroeg gemiddeld ongeveer 13 c€/kWh. Daarentegen fluctueerde de marge bij contracten met variabele prijzen sterker en bereikte een piek in het eerste kwartaal van 2025, in lijn met de sterke stijging van de gemiddelde prijzen. Over de gehele periode bedroeg de gemiddelde spread 8,7 c€/kWh.
Voor gas is de kloof tussen het sociaal tarief en de commerciële tarieven kleiner in absolute termen (in €cent per kWh), wat wordt verklaard door de lagere basisprijzen. Het gemiddelde verschil met prijzen van variabele contracten is 2,2 c€/kWh over de hele periode, maar lijkt geleidelijk te dalen tot 1,1 c€/kWh in juni 2025. Het verschil met contracten met een vaste prijs is iets hoger, ongeveer 3,5 c€/kWh.
Deze cijfers laten zien dat het sociaal tarief voor gas nu het marktniveau benadert, waardoor het tariefvoordeel dat het voorheen bood aan begunstigde huishoudens afneemt. Deze evolutie verdient bijzondere aandacht, vooral nu veel huishoudens nog steeds moeite hebben om hun energierekening te betalen. Hoewel het ociaal tarief voordeliger blijft dan commerciële aanbiedingen, is het verschil aanzienlijk kleiner geworden, vooral voor gas, waardoor de werkelijke impact op de koopkracht van de meest kwetsbare huishoudens beperkt blijft.
Conclusie: het sociaal tarief handhaven en hervormen om de doeltreffendheid ervan te behouden
Ondanks een aanzienlijke stijging in het afgelopen jaar blijft het sociaal tarief een echte bescherming bieden aan de begunstigde huishoudens. Hoewel de kloof met commerciële tarieven kleiner is geworden, blijft dit mechanisme voordeliger en helpt het de gevolgen van prijsstijgingen voor de meest kwetsbare huishoudens te verzachten.
Het sociaal tarief heeft echter zijn beperkingen, vooral wat betreft de categorieën van begunstigden die er momenteel onder vallen. In april 2025 werd in het federale parlement een ontwerpresolutie goedgekeurd om het sociaal tarief te vervangen door een forfaitaire subsidie. Deze premie zou echter een veel minder effectief instrument zijn. Het voordeel van het huidige sociaal tarief ligt in zijn mechanisme: als gereguleerd tarief is het het voordeligste tarief op de markt én wordt het automatisch toegepast op het vollédige verbruik van de betrokken gezinnen.
Om volledig doeltreffend te zijn, moet dit sociaal tarief behouden blijven en in de toekomst niet alleen worden toegekend op basis van een sociaal statuut, maar ook reken houden met de inkomens van huishoudens.
[1]https://www.creg.be/nl/consumenten/prijzen-en-tarieven/sociaal-tarief
