Als reactie op de snel stijgende gas- en elektriciteitsprijzen heeft de federale regering een aantal maatregelen genomen om de facturen van de gezinnen te verlagen. Verlenging van het sociaal tarief, verlaging van de btw op gas en elektriciteit, een energievoucher ... Zijn deze maatregelen genoeg om de huidige crisis te verzachten?
De maatregelen van de Vivaldiregering
De federale regering kondigde in februari en maart 2022 twee keer maatregelen aan om de energiefactuur van de gezinnen te verlagen. Deze volgden op de maatregelen die al in oktober 2021 werden genomen.
De belangrijkste maatregel is dat de toekenning van het sociaal tarief aan mensen die een verhoogde tegemoetkoming krijgen, wordt verlengd tot 30 september 2022 (inmiddels is dat opnieuw verlengd tot 31/12/2022). Die uitbreiding naar mensen met een verhoogde tegemoetkoming was al gepland tot 31 maart 2022 om de sociale gevolgen van de coronacrisis en de stijgende energieprijzen op te vangen. De CREG (commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas, nvdv) berekende dat het aantal gezinnen die onder het sociaal tarief vallen verdubbelt van 500.000 naar ongeveer 1 miljoen. Het sociaal tarief is essentieel om ervoor te zorgen dat de meest kwetsbaren beschermd worden tegen energiearmoede. Zonder deze uitbreiding van die toekenningsvoorwaarden hebben sommige gezinnen er geen recht op wegens hun sociaal statuut, zelfs met eenzelfde of iets hoger inkomen. Deze gezinnen zullen waarschijnlijk in de financiële problemen komen, mocht de uitbreiding van het sociaal tarief eindigen na december 2022, wat het huidige plan is. Zoals veel sociale organisaties vinden wij dat deze uitbreiding permanent moet worden. De begunstigden van het sociaal tarief kregen begin 2022 eveneens een cheque van 80 euro om hen te helpen bij de verhoging van het sociaal tarief.
De andere maatregelen hebben betrekking op alle gebruikers, maar de resultaten zijn beperkt. In februari kondigde de regering aan dat ze alle gebruikers een energiebon van 100 euro zouden geven, die tussen april en juli op hun elektriciteitsrekening in mindering zal worden gebracht. Daarnaast verlagen ze de btw op elektriciteit van 11 maart tot en met 31 december 2022 van 21% naar 6%. In maart kondigde de regering, na een maand aarzelen, aan dat de btw op gas ook zou worden verlaagd van 21% naar 6% in die periode.
Deze maatregelen zijn uiteraard welkom, maar ze zijn druppels op een hete plaat in vergelijking met de stijging van de gas- en elektriciteitsrekeningen.
België kent ook een structurele beschermingsmaatregel tegen het dalen van de koopkracht: de index. De lonen, de uitkeringen en de lonen van ambtenaren worden automatisch geïndexeerd op basis van de ontwikkeling van de kosten van het levensonderhoud. Daarin zit ook de stijging van de energieprijzen. Dankzij dit mechanisme werden de lonen van de gezinnen geïndexeerd in januari/februari, maart/april 2022, mei/juni en kan er verder worden geïndexeerd in 2022 volgens het Planbureau. De stijging van de gezondheidsindex, die onder meer wordt gebruikt om de indexering te berekenen, bedroeg volgens datzelfde Planbureau, 2,01% in 2021 en zou in 2022 7,1% moeten bedragen om de levensduurte bij te houden.1De index is een belangrijke financiële steun om prijsstijgingen te matigen, maar nu ook de prijzen van andere producten stijgen, is hij niet voldoende om de totale koopkracht van alle huishoudens te beschermen bij een stijging van de energieprijzen.
Wij willen meer
Als we de koopkracht van de gezinnen willen beschermen en voorkomen dat de meest kwetsbaren in de schulden raken, hebben we op snel extra maatregelen nodig, zoals het permanent maken van het sociale tarief voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming. Daarnaast hebben we ook structurele maatregelen nodig, als de energieprijzen zo hoog blijven. Subsidies voor energiebesparende werkzaamheden aan huizen bijvoorbeeld. Op voorwaarde dat deze voldoende gericht zijn op woningen die worden bewoond door huurders en huishoudens met een laag inkomen. Tenslotte moet er op Europees niveau worden nagedacht over prijsbepalingen voor gas en elektriciteit voor de gezinnen en over hoe we de gas- en elektriciteitsmarkt organiseren. Het feit dat de markt op dit moment de prijs bepaalt en de wurggreep van de privésector op de elektriciteitsproductie en -voorziening, moeten dringend worden herzien.
1Indexcijfer der consumptieprijzen - Inflatievooruitzichten [05/07/2022] https://www.plan.be/databases/17-nl-indexcijfer_der_consumptieprijzen_inflatievooruitzichten
